Defter-i Kebir

Günümüzde iletişim teknolojilerinin ve internet kullanımının hızla gelişmesiyle birlikte
dünya genelinde yeni bir ekonomik düzen yaygınlaşmıştır. Bu yeni düzende coğrafi sınırlar
ortadan kalkmış, alıcı ile satıcının buluştuğu pazarlar farklılaşmıştır. Yine bu düzende ticari
faaliyetler web tabanlı sistemlerle yürütülmeye başlamıştır. Küreselleşen dünya ekonomisinin
bu yeni ticaret biçimine literatürde e-ticaret adı verilmektedir.
nternetin artık bir ihtiyaç olmaktan çıkarak bir zorunluluk haline geldiği günümüz
dünyasında, e-ticaret birçok sektör için vazgeçilmez bir faktör haline gelmiştir.
Günümüzde sayıları ve önemleri gittikçe artan KOB ’lerin e-ticaret için gerekli altyapı
çalışmalarına hız kazandırmaları şüphesiz ki onları artan rekabet koşullarında ciddi avantaj ve
getiriler sağlayacaktır. Ülkemizde kullandıkları teknoloji ile ekonomide oynadıkları rol doğru
orantılı olmayan KOB ’lerin bilgisayar kullanma oranı yalnızca %23 civarındadır. Bu rakam
gelişmiş ülkelerde %90’larda seyretmektedir.
Ele almış olduğumuz bu çalışmada öncelikle e-ticaret kavramına açıklık getirilerek
KOB ’ler için önemine ve uygulama örneklerinin ne düzeyde olduğuna değinilecektir.
1. ELEKTRON K T CARET
E-ticaret yeni bir kavram olmasına karşın, çoğunlukla geleneksel ticaretin ilkelerinden
faydalanmaktadır. Ancak e-ticaret geleneksel ticaretin alternatifi değildir. Ancak ticaretin
artan oranda geleneksel yapıdan uzaklaştığı, elektronik ortama taşındığı ve yeni ilke ve esaslar
getirdiği de bir gerçektir. Şöyle ki geleneksel ticaret ile arasındaki en önemli fark, piyasaların
genişliği konusundadır. E-ticaret küresel pazara daha kolay hitap edebilmekte, dolayısıyla
pazar potansiyeli geleneksel ticarete göre daha büyük olmaktadır.
Mal ve hizmetlerin satın alınması, satılması, tasarlanması, tanımının yapılması işlemleri
ile ilgili olası tüm ticari etkinliklerin ve ntranet ve Internet ağları üzerinden yapılması
sürecidir. E-ticaret şu süreçleri kapsamaktadır:
Ticaret öncesi firmaların elektronik ortamda bilgilendirilmesi,
Firmaların elektronik ortamda buluşması,
Ödeme sürecinin gerçekleşmesi,
Taahhüdün yerine getirilmesi, mal ve hizmet teslimi,
Satış sonrası bakım ve destek.
Dar anlamda e-ticaret, internet gibi açık ağlar üzerinden tüketicilere yönelik olarak ticari
işlem ve ödemelerinin yapılması iken, geniş anlamda e-ticaret ise, iş, yönetim ve tüketim
faaliyetlerinin yürütülmesi için yapılanmış ve yapılanmamış iş bilgilerinin, üreticiler,
tüketiciler ve kamu kurumları ve diğer kurumlar arasında internet, telefon, fax, diğer dijital
araçlar, kredi kartları gibi elektronik araçlar üzerinden paylaşılmasıdır. E-ticaret dört
kategoride tespit edilmektedir:
•
Firmadan firmaya e-ticaret,
Page 3
2
•
Firmadan tüketiciye e-ticaret,
•
Firmadan yönetime e-ticaret,
•
Tüketiciden yönetime e-ticaret,
1.1. E-Ticaretin Faydaları
Bugün işletmelerin mevcut işinin bir parçası haline gelen e-ticaret, işletmeler açısından
risk değil, aksine yatırımdır. Günümüzde hacmi, OECD ve IDC gibi kuruluşlara öre, 2005
yılında 1 trilyon dolara ulaşacağı tahmin edilen e-ticaretin, verimliliği artırarak, maliyetlerde
önemli oranda düşüşlere yol açtığı kabul edilmektedir.
Önemli bir pazarlama ve satış kanalı olan e-ticaret, satıcı ve alıcılara ve bu hizmetlerden
yararlananlara şu faydaları sağlamaktadır:
Geniş pazar ve sınırsız alışveriş,
Rekabette üstünlük ve hizmet kalitesinde artış,
Ürünleri daha ucuza mal edebilme ve ulaşabilme,
Aracıların azalması ve ihtiyaçlara hızlı erişim,
şlem maliyetinden tasarruf ve daha ucuz ürün ve hizmetler,
Yeni iş olanakları ve yeni ürünler.
1.2. Dünya’da E-Ticaret
Gerek internet kullanımının artması gerekse iletişim altyapısının güçlenmesi ve güvenlik
konusundaki endişelerin ortadan kalkmasını sağlayan teknolojilerin gelişmesiyle birlikte e-
ticaret tüm dünyada hızla yaygınlaşmıştır.
Tablo 1: Online Satış Ciroları Tahminleri (milyar dolar)
YIL
ŞLETMEDEN SON
KULLANICIYA
TOPLAM
NTERNET
SATIŞLARI
2002
180
590
2003
220
900
2004
300
1400
Kaynak: Şubat 2000, OECD
Dünya genelinde şirketler online satış hizmeti verebilmek için gerekli altyapıyı oluşturmak
ve iş akışlarını internete uyumlu hale getirmek için büyük yatırım yapmaktadır. Dünyadaki e-
ticaret faaliyetinin beşte dördü ABD’de gerçekleşmekte olup, onu ngiltere, Singapur ve Hong
Kong takip etmektedir.
Yapılan araştırmalara göre internet alanında ABD ve Japonya’nın gerisinde kalan AB’de
“e-tüketici” sayısının önümüzdeki 5 yıl içerisinde en az dört kat artması, internet genelinde
yapılan alışverişin ise 8 kat artması öngörülmektedir.
Page 4
3
1.3. Türkiye’de E-Ticaret
Son zamanlarda teknolojideki gelişmelerle birlikte ülkemizde internet kullanımı gittikçe
artmıştır. Bu artış şirketleri de internet ortamını girmeye zorlamıştır.
Şu anda Türkiye’deki e-ticaret uygulamaları, dünya genelindeki işletmeden işletmeye satış
işlemi şeklindeki uygulamanın aksine, işletmeden son kullanıcılara satış biçiminde
gerçekleşmektedir. Ancak gittikçe artan oranlarda ülkemizde de birçok şirket tedarikçileri ve
bayileri arasındaki işlemleri internete taşımaya başlamış ve bunun ilk uygulamasını Arçelik
firması bayilerinden siparişlerini internet üzerinden verdirilmesi uygulaması ile başlatmıştır.
E-ticaretteki artış trendini gören ve bu yeni pazarda yerini almak isteyen pek çok şirket,
rekabette gerilerde kalmamak için internet şubesi açmaya başlamışlardır. Bazı işletmeler sanal
mağaza açma yoluna giderken bazıları ise internet servis sağlayıcılığıyla sanal mağaza
kiralama yoluna gitmişlerdir.
Türkiye’de e-ticaretin öncülüğünü finans sektörü yapmaktadır. Bankalar internet
üzerinden verdikleri hizmetleri ile her geçen gün geliştirilerek e-ticaret konusunda hizmet
sunmaktadırlar. Ayrıca Türkiye’deki kamu kurumlarının önemli bir bölümü de, internet
üzerinden hizmet verme konusunda oldukça mesafe kat etmişlerdir. Pasaport için müracaat
etmeden, trafik cezalarını öğrenme ve ödemeye, istatistik ve yayınlara ulaşmaya kadar pek
çok hizmet sunulabilmektedir.
2. KOB LER VE E-T CARET UYGULAMALARI
Gelişen elektronik ticaret, özellikle ihracat alanında büyük gelişim ve değişimlere neden
olmaktadır. Çok geniş bilgi alma olanakları sunan internet kullanımı, bu konuda yeni olan
küçük ve orta ölçekli firmalara çözüm sunmak adına tercih edilen ve diğer araçlardan daha
ekonomik olan bir model olarak göze çarpmaktadır.
Bilindiği gibi işletmelerdeki en temel sorunlardan birisi, üretilen ürünleri satabilmek için
müşteriye ulaşabilmelerini sağlayacak pazarlardan ve pazar ağından yoksun olunmasıdır.
Uluslararası pazarlarda büro açmak, distribütör bulmak gibi geleneksel yöntemlerle iş
yapabilecek düzeyde yeterli kaynağı olmayan KOB ’lerin rekabet etmeleri gittikçe
zorlaşmaktadır.
E-ticaret, KOB ’ler için, yeni pazarlara erişmek ve rakipleriyle rekabet etmek konusunda
çok önemli olanaklar sunarak internet üzerindeki sanal mağazalar aracılığıyla, KOB ’lere
etkili ve ucuz bir pazarlama kanalı sunularak uzak yerlerdeki müşterileri hedefleyebilmelerini
sağlamaktadır. Internet ağı sayesinde KOB ’ler yüksek yatırım ve harcama yapmaksızın
birçok pazara girebilme ve bu pazarlarda hızlı, ucuz, kaliteli ürün sunabilme imkanına
kavuşmalarının yanı sıra ucuz hammadde teminini de bu yolla sağlayabilmektedirler.
Esnek yapılarından dolayı müşteri beklentilerine daha çabuk yanıt verebilecek olan
KOB ’ler, büyük firmalara oranla e-ticarette daha avantajlı konumdadırlar. Birbirlerine rakip
ve işbirliği yapılamayacağına inanılan bir çok firmanın elektronik ticaret için bir araya
gelmeleri uygulamanın başarısının en güzel örneğidir.
Page 5
4
Avrupa Birliği’nde yapılan bir araştırma, e-ticaretin KOB ’lerde gelişimi ile ilgili beş
temel engel ile karşı karşıya oldu ortaya konmuştur. Bunlar güvenlik ile ilgili, işgücü
kaynaklı, teknik altyapı kaynaklı ve uygulama maliyeti kaynaklı ve bilgi yetersizliğinden
kaynaklanan engeller olarak sıralanmaktadır.
2.1. Kobi-NET
Ülkemizde KOB ’lerin e-ticarete geçişini kolaylaştırmak amacıyla 1998 tarihinde
KOSGEB daresi Başkanlığı tarafından Kobi-NET Projesi hazırlanmıştır. Kobi-NET;
işletmelerin temel profil bilgilerini altı dilde ücretsiz olarak yayınlayan ve Internet üzerinde
çalışan bir bilgi ağıdır.
Kobi-NET; iş süreçlerinin sayısal ortama aktarılması, e-ticaret / e-iş faaliyetlerinin
geliştirilmesi ve işletmelerin bilgi toplumuna hazırlanması, e-ticaret hacminin arttırılması
amacıyla kurulan bir portaldır. Ülkemizde KOB ’lere hizmet sunan kuruluşların "Bilgi
Sağlayıcı Kuruluş" olarak yer aldığı oda, birlik, dernek, vakıf, banka v.b. sivil toplum
kuruluşları ile işbirliği çerçevesinde oluşturulmuştur. Bilgi Sağlayıcı Kuruluşlar KOB ’lere
sundukları hizmetlerini ve üyelerini Kobi-NET’te tanıtmaktadırlar.
Kobi-NET; KOSGEB’in bünyesinde hizmet veren Avrupa Bilgi Merkezi AB’nin 35
ülkede yaygın KOB bilgi ağının (EIC Network) irtibat noktası ve ekonomi, iş dünyası,
finans imkanları, mevzuat, Avrupa Birliği, firma rehberleri, işletmeler arası işbirliği teklifleri
gibi her türlü bilgiye erişim kapısı durumundadır.
Kobi-NET "Katma Değerli Hizmet Sunan Bir Ağ Sistemi"dir. KOSGEB Avrupa Bilgi
Merkezi üzerinden firma profilleri (100 ülkede 25 Milyon firma bilgisi), AB Mevzuatı, CE
şaretleme, AB sektör raporları ve diğer bilgiler) güncel sağlanmaktadır.
Kobi-NET’e halen 17.000 firma kayıtlı olup, Kobi-NET üyesi firmalar kendi bilgilerini
kendileri güncellemektedir. Kobi-NET, üyelerine dünyanın herhangi bir yerinden mesaj
gönderme ya da mesajlarını okuma imkanı; "web posta" hizmeti sunmaktadır. Ayrıca, ayrıntılı
web sayfası hazırlayan firmalara "hosting" yaparak, web sayfası bulundurma hizmeti
sunmaktadır.
2.2. Kobionline
Türkiye’nin lider e-iş platformu Kobiline, KOB ’lerin karlılıklarını artırmaya ve internette
etkin iş yapmalarına bilgi, hizmet ve e-ticaret platformu olarak rehberlik etmek üzere Haziran
2001’de kurulmuştur.
Şirketlerin, Internet üzerinden, düşük maliyetlerle yüksek verim sağlayacakları e-iş
altyapısı sunan Kobiline, KOB ’lerin interaktif hizmetlerle gerek yerel, gerekse uluslararası
pazarlarda ticaret yapabilmelerini ve bu pazarlarda rekabet güçlerini artırmalarını
hedeflemektedir.
Kobiline stratejik ortakları; Koç.net, Microsoft Türkiye, Koçbank, Ernst&Young, Dünya
Gazetesi, Koç Bryce, Logo Business Solutions ve HP Türkiye’nin desteği ile, Kobi ve
girişimcilerin "e-iş" ile ilgili ihtiyaç duydukları her çeşit bilgi ve hizmeti www.kobiline.com
Page 6
5
adresindeki web sitesinden, 0216 556 10 40 numaralı Çağrı Merkezi’nden ve Kobiline’ın
Türkiye geneline yayılmış bayileri üzerinden sunmaktadır.
2.3. Türkticaret.NET
Turkticaret.Net Ocak 2000’de Türkiye’nin ilk B2B pazaryeri (firmadan firmaya) olarak
faaliyete geçmiştir. KOB ’lerin ihtiyaçlarına seslenen Turkticaret.Net, onları e-işe taşımayı
hedeflemektedir. Bu çerçevede bir yandan internet sitesi aracılığıyla kapsamlı bir B2B
pazaryeri sunmakta, diğer yandan altyapı hizmetleriyle KOB ’leri e-işe hazırlamakta, ayrıca
Kobilere yönelik bir kaynakça görevi de görmektedir.
Turkticaret.Net, KOB ’leri internet ve gelişen dijital platformların sunduğu olanaklarla
tanıştırmayı hedeflemekte ve bu çerçevede hosting, alan adı tescili gibi alt yapı
hizmetlerinden, pazaryeri gibi üst yapı hizmetlerine geniş bir yelpazede KOB ’lerin
gereksinimlerini karşılamaktadır. KOB ’ler Turkticaret.Net sayesinde yeni pazarlar ve yeni iş
fırsatlarıyla buluşabilmektedirler.
2001 yılında üye sayısın 20 bine çıkaran Turkticaret.Net, 2002 yılında bu rakamı yaklaşık
40 bin üyeye çıkarmıştır. Kuruluşun üye sayısı bugün itibarıyla 70 bini aşmış durumda olup,
10 bin dolarlık bir yatırım ve 3 kişilik bir ekiple faaliyete geçen Turkticaret.Net’in şu an
yatırımları yüz binlerce dolara ulaşmış, ekibi ise 85 kişiye çıkmıştır.
Ayda ortalama 557 bin kişi tarafından ziyaret edilen Turkticaret.Net’in internet sitesi,
binlerce ürünün listelenip satıldığı büyük bir pazaryeri durumundadır. Bu pazaryeri tüm
sektörleri kapsamakta ve üyeler, kendi sektörlerinin yanı sıra diğer sektörler ile de işbirliği
yapmakta, alım ve satım talepleri doğrultusunda diğer firmalar ile irtibat kurarak ticaret
hacimlerinin kendi sektörleri ile sınırlı kalmasının önüne geçmiş olmaktadırlar.
Turkticaret.Net’in e-iş altyapısına yönelik çözümleri arasında 2002 yılında sunduğu
Internet paketleri önemli bir yer tutarken, paketler, Turkticaret.Net’in hosting, alan adı tescili
gibi hizmetlerini başka katma değerli hizmetlerle bir araya getirmektedir. Paketler,
kullanıcılara son derece uygun bir fiyatla internet’te yerlerini alma imkanı sunmaktadır.
Turkticaret.Net’in üye profilinde, internet’i en fazla kullanan bilişim sektörü firmaları
%14’lük bir oranla ön plana çıkıyor. Bunu %10’la inşaat-emlak, %7’yle hizmet, %6’yla
ticaret, %6’yla elektrik-elektronik ve %5’le yiyecek-içecek sektörü takip etmektedir.
Turkticaret.Net’in alanının uzmanı iş ortakları ile oluşturduğu hizmetler, KOB ’lerin geniş bir
çerçevede gereksinimlerini karşılamaktadır.
Page 7
6
SONUÇ
Türkiye, e-ticaret konusunda Avrupa ülkeleri ortalamasına yakın bir gelişme göstermekte
ve birçok gelişmekte olan ülkeye göre avantajlı bir konumda olmakta beraber, e-ticaretin
Türkiye’de hala önemli bir büyüklüğe ulaşmaması ve kayıtlarının düzenli tutulamaması olası
etkilerini tespit etmeyi zorlaştırmaktadır.
Günümüzde KOSGEB tarafından verilen ve Turkticaret.Net’in de yürütücü kuruluş olarak
yer aldığı küçük ve orta ölçekli şirketlere sağlanan karşılıksız fonlar, ihracatın gelişmesi ve
artırılması için çeşitli olanaklar sunarken özellikle Dış Ticaret Müsteşarlığı gibi devlete bağlı
kurumların da bu konularda desteği gerekmektedir. Ancak bu şekilde elektronik altyapılar
aracılığı ile gelişmekte olan ihracatın ve ihracatçıların önü açılacaktır