Defter-i Kebir

Kriz ortamında alacakların tahsil edilememesi, işletmeler açısından oldukça sıkıntılı bir durum. Bu şekilde alacaklarını tahsil edemeyen mükellefler açısından, vergi kanunlarında öngörülen bir müessese var: “Şüpheli Alacak Karşılığı”

Mükellefler tahsil edemedikleri alacakları için, şüpheli alacak karşılığı ayırıp, gider kaydetme imkanına sahip. Örneğin ürün satışından kaynaklanan bir alacak için alınan çek zamanında ödenmediği takdirde, bu alacak “şüpheli” hale geliyor. Bu alacak için, dava açıldığında veya protesto çekildiğinde, halen bir sonuç alınmazsa, alacak tutarı için şüpheli alacak karşılığı ayrılabilir ve bu meblağ gider olarak kaydedilebilir. Şüpheli alacak karşılığı ayırabilmek için, bazı şartların varlığı gerekiyor:

* Karşılık ayrılacak alacak, ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmalıdır: Alacağın ticari ilişkiden kaynaklanan bir alacak olması şart. Yani daha önceden ticari defterlere hasılat kaydı yapılmış olması gerekli. Hiçbir ticari ilişkiye dayanmayan, örneğin hatır senedine bağlı bir alacak için karşılık ayrılamıyor.

* Alacağın tahsili gecikmiş olmalıdır: Karşılık ayrılması için, alacağın vadesinde tahsil edilememiş olması gerekiyor. Alacağın vadesinden önce şüpheli hale gelmesi ve bu tür alacaklar için karşılık ayrılması söz konusu değil.

* Bilanço esasında defter tutulmalıdır: Şüpheli hale gelen alacakların giderleştirilmesi için, pasifte karşılık ayrılması gerekiyor. Pasifte karşılık ayrılması ise, bilanço hesabı esasında defter tutan mükellefler için mümkün. İşletme hesabı esasında defter tutanlar ise şüpheli alacak karşılığı ayıramıyor.

* Alacak teminatsız olmalıdır: Şüpheli hale gelen alacak için teminat gösterilmiş ise, örneğin bir gayrimenkul ipoteği varsa, öncelikle teminatın değeri tespit edilmeli. Teminat alacak miktarını karşılıyor ise karşılık ayrılamaz. Teminat tutarı alacak tutarının bir kısmını karşılıyorsa kalan kısım için karşılık ayrılabilir. Örneğin 100.000 TL'lik alacak için, 60.000 TL'lik gayrimenkul teminat olarak gösterilmiş ise, ancak 40.000 TL'lik için karşılık ayrılabiliyor.

334 Seri No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ne göre, hesaplanan KDV için de şüpheli alacak karşılığı ayırma imkanı var.

Şüpheli alacak karşılığı uygulaması, tahsili şüpheli hale gelmiş alacaklar için gider imkanı sağlayan bir düzenleme. Tahsili şüpheli görülen alacaklar, belli şartların varlığı durumunda gider yazılıp vergiden düşülebiliyor. Bu şekilde gider kaydedilen alacaklar daha sonra tahsil edilirse, bu defa gelir kaydedilmek durumundalar.

Öte yandan tahsil imkanı kalmamış olan ve bu imkansızlık mahkeme kararı gibi kanaat getirici bir belge ile desteklenen alacaklar için doğrudan gider kaydetme imkanı var. Bu alacaklar, daha sonra tahsil edilemiyor.

Kaynak: Bugün Gazetesi

www.bugun.com.tr