Defter-i Kebir

Stratejinin Tanımı

Strateji kavramı işletmecilikte son yıllarda kullanılmaya başlanmıştır. Kavramın kökeni incelendiğinde iki kaynağa dayandığı görülmektedir.Strateji; Latince’de yol, çizgi, yatak anlamına gelen “Staratum” kelimesinden türetilmiştir. İkinci kaynağa göre ise kavram, Eski Yunanlı General Stracgos’un savaştaki sanatı ve bilgisini belirtmek amacıyla kullanılmıştır. Askeri anlamda kullanılan strateji; savaşta orduların girişecekleri haraketlerin ve operasyonların tasarlanması ve yönetilmesi sanatıdır. Askeri anlamda strateji, düşman karşısında üstünlük sağlamak amacıyla yapılan eylemlerdir. Amaç; genellikle zaferdir. Bu amaca ulaşabilmek için önce kendi durumumuz, ondan sonra mümkün olduğunca rasyonel biçimde düşmanın durumu değerlendirilir ve buna göre harekat planı yapılır. Harekatın hangi manevraları içereceğinin yanında harekat zamanı da harekat planının en önemli unsurudur.’, ‘Askeri stratejiler aşağıda belirtilen ilkeler çerçevesinde saptanmaktadır.

1. Güçlü Olma İlkesi; bir ordu düşman karşısında asker, araç, gereç bakımından en üstün konumda bulunmalıdır

2. Güçleri kuvvetli olduğumuz noktalarda toplayıp, düşmanı zayıf noktalarından vurma ilkesi

3. Amaç araç üstünlüğü ilkesi; bu ilke ile eldeki araçların en iyi biçimde kullanılması veya savaşı kazanmak için eldeki araçların miktar ve kalitesini göz önünde tutarak amacın saptanmasıyla ilgilidir.

4. Esneklik ve ihtiyat ilkesi; koşullar ve olanakların zaman içinde değişimini dikkate alarak, doğacak yeni durumlara kolayca uyum gösterebilmektir.

5. Güçlerin etkili kullanılması ilkesi; askeri güçleri etkili olacak bölgelere dağıtarak onlardan en fazla yararı sağlama ve bu arada kayıpları en alt düzeyde tutabilmektir.

6. Ateş ile harekatı birleştirme ilkesi; harekata başlamadan önce karşı tarafın harekatını önlemek, sonra da hücuma geçmektir.

7. Kayıp vermeden geri çekilme ilkesi; hücum kadar geri çekilmeyi bilmek de önemli bir meziyettir.

İşletmelerde uygulanan stratejilerin de yukarıda sözü edilen askeri stratejilerden önemli bir farkları yoktur. Kavram, günümüz işletmelerinde çok geniş kapsamlı olarak kullanılmaktadır. Ürün stratejisi, stratejik karar, stratejik pazarlama, yenilikçi strateji, stratejik planlama işletmelerde kullanılan strateji kavramlarına örnektir.

Ekonomik ve yönetimsel bir kaynak olarak strateji ilk kez Neumann ve Morgenstern tarafından kabul edilmiştir. Ancak kavramı işletmecilik açısında inceleyen yazar Igor Ansoff tur. Ansoff stratejiyi; “İşletmenin kar etmek ve büyümek amacına yönelik olarak faaliyet alanını ve büyüme yönünü saptaması sürecidir” şeklinde tanımlar.

Başka bir tanıma göre strateji; ekonomik bir ortam içinde işletmenin optimuma geçmesi ile ilgili seçenek kararlar bütünüdür.

Bazı yazarlar stratejiyi; “Bir işletmenin uzun dönemli temel amaçlarının saptanması ve bu amaçlara ulaşabilmek için gerekli kaynakların tahsis edilerek, bunların nasıl kullanılacağına ilişkin yolların saptanması” şeklinde tanımlarlar.

Bu tanımlardan yola çıkarak;“ Rekabete dayalı bir ortamda strateji; öncelikle yeniliği; ilerlemeyi ve işletmenin çevreyle uyumunu sağlayarak meydana gelen değişiklikleri kontrol altında tutan yönetimsel bir araçtır” diyebiliriz..

Stratejinin Benzer Kavramlarla İlişkisi

Strateji kavramı genel anlamda tanttıktan sonra, bu kavramla sıksık birbirine karıştırılan yönetimsel bazı kavramlara da kısaca yer verilmesi yararlı olacaktır.

Politika, taktik, program, yöntem ve plan kavramları belkide stratejiyle sık sık birarada kullanılması nedeniyle bir kavramsal kargaşaya yol açmaktadırlar. Aşağıda bu kavramlar ve stratejiyle ilişkileri sırasıyle ele alınmaktadır.

Politika; uygulamalarla ilgili ilkeler dizisi ve kurallar toplamıdır. Politikalar genellikle bir kere belirlendikten sonra kolay kolay değişmezler. Politikalar nispeten rutinlere bağlanabilirler. Bir yöneticiden diğerine devredilebilirler. Oysa stratejiler, örgütle çevresi arasındaki etkileşimin cereyan ettiği dinamik ortamlarda şekillenir, değişkendir ve kişiden kişiye farklışacağından kolayca devredilemeyebilir. Politika ve stratejilerin ortak yanları ikisininde uzun süreli oluşudur. Fakat strateji esnek bir kavram iken, politika daha katıdır. Politika ile işletme amaçları arasındaki ilişki de stratejiden ayrılır. Strateji amaçlarının gerçekleştirilmek üzere saptanması söz konusu iken; her politikanın işletme amaçları ile bağlantısını kurmak mümkün olmayabilir.

Taktik; amaçlara ulaşmak üzere işletme güçlerinin harakete geçirilmesi sürecidir. Taktikleri, stratejiler belirler. Strateji eylemin düşünce düzeyindeki boyutu iken, taktik eylemin uygulamasıdır. O halde stratejinin birçok taktikle bütünleştiği söylenebilir. Taktik, stratejinin bir uzantısı ve devamı niteliğindedir.

Program; herhangi bir eylemin süresini belirlemek, ayrıntılı faaliyetlerin uygulanacakları yer ve zamanı ile bunların kimler tarafından yapılacağının tesbit edilmesi sürecidir. Programlar, ayrıca son derece katıdırlar. Bu yönleriyle programlar stratejiden ayrılmaktadırlar.

Yöntem; Politika veya stratejinin uygulama şekliyle ilgilidir. Yöntemler, çeşitli sorunların çözümünde kullanılan usullerdir. Fakat uygulama ağırlıklıdırlar. Örneğin; çeşitli stratejiler planlanırken, kalitatif ve kantitatif nitelikli yöntemlerden yararlanılmaktadır.

Plan; amaçlara ulşmak için seçenekler arasında tercih yapma sürecidir. Plan; strateji, politika, yöntem, program ve taktik kavramlarının tamamını içeren geniş bir kavramdır. Plan ile strateji geleceğe yönelik olma noktasında birbirlerine çok yaklaşırlar, fakat plan, rakamlaştırılmış ve kağıda dökülmüş bir öngörüdür. Oysa stratejiler bazen yöneticinin kafasındadır. Yazılı hale gelen stratejiler ise “ Stratejik Planlama” ismini almaktadır.

Kaynak:www.savassakar.com