Defter-i Kebir

Borsada oynamanın riskli olduğunu düşünebilirsiniz. Bu yüzden daha az riskli araçlara yönelmek isteyebilirsiniz. Bu durumda karşınıza oldukça gözde bir araç olan yatırım fonları çıkar.

Yatırım fonu bir çeşit havuz gibi düşünülebilir. Bu fonlar bankalar veya aracı kurumlar tarafından kurulur.

Yatırımcılardan toplanan mevduat(para) bir havuzda toplanır. Bu havuza portföy denir. Fonun kurucusu firma portföyü yönetir. Portföydeki para çeşitli yatırım araçlarına (hisse senedi, hazine bonosu, devlet tahvili, repo) yatırılarak getiri elde etmek ve bu arada riski azaltmak amaçlanır.

Bir yatırımcı olarak fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma belgesini alarak fona ortak olabilirsiniz. Tabii kâr edebileceğiniz gibi zarara da uğrayabilirsiniz.

Kimler yatırım fonu kurabilir?
Aracı kurumlar, bankalar ve sigorta şirketleri ile emekli ve yardım sandıkları, yatırım fonu kurup yönetebilirler.

Yatırım fonu nasıl gelir getirir?
Katılım belgeleri yoluyla fonlara ortak olursunuz. Katılım belgeleri hisse senedine benzer, fona ortak olduğunuz payı gösterir. Ancak fiziksel olarak elden ele dolaşmazlar. Müşteri hesabınızda kayıtlı olurlar.

Yatırım yaptığınız fon size 3 şekilde para kazandırır :

Yatırım Fonu, sahip olduğu menkul kıymetlerden kar payı, faiz olarak gelir elde eder. Elde edilen gelir, fon portföy değerine yansır.

Fonun sahip olduğu menkul kıymetlerin fiyatı artar. Eğer yatırım fonu fiyatı yükselen menkul kıymeti satarsa sermaye kazancı elde eder. Elde edilen bu sermaye kazancı fon portföy değerine yansır.

Eğer yatırım fonu fiyatı yükselen menkul kıymeti satmıyor elinde tutuyorsa katılma belgelerinin fiyatı artar. Yüksek fon toplam değeri yatırımınızın yüksek değerli olduğunu gösterir. Eğer katılma belgenizi satarsanız kar elde edersiniz.

Tabii yukarıdaki durumların tersi olduğunda fon değer kaybeder. Bu durumda zarar edebilirsiniz.

Fon tipleri ve içerikleri
Yatırım Fonları içerdikleri yatırım araçlarının genel portföy içindeki payına ve özelliklerine göre çeşitli tiplere ayrılır.

Genel olarak 12 ayrı tipte fon vardır. Bu tanımlama Sermaye Piyasası Mevzuatında yer alır.
1) Hisse Senedi Fonu
2) Tahvil ve Bono Fonu
3) Sektör Fonu
4) İştirak Fonu
5) Grup Fonu
6) Yabancı Menkul Kıymetler Fonu
7) Altın ve Diğer Kıymetli Madenler Fonu
8) Likit Fon
9) Karma Fon
10) Değişken Fon
11) Endeks Fon
12) Özel Fon

Tüm bu fon tiplerinin hepsi aynı oranda kullanılmaz. Bu 12 adet fon tipi, vadelerine ve risk derecelerine göre 2 ayrı grup altında kullanılır.
A Tipi Fonlar
B Tipi Fonlar
A Tipi yatırım fonu
Hisse senedi ağırlıklı yatırım fonlarıdır. Dolayısıyla risk oranı yüksektir.Orta ve uzun vadede B tipi fonlara oranla daha yüksek getiri içerir. Uzun vadeli yatırım aracıdırlar. Bu fonun portföy değerinin en az yüzde 25'i devamlı olarak Türk şirketlerinin hisse senedinden oluşmalıdır. En çok kullanılan A Tipi Yatırım Fonları aşağıdaki gibidir.

1. Hisse Fon
Fonun en az % 51'i hisse senetlerinden oluşur. Getiri potansiyeli yüksektir. Ancak hisse senedi ağırlıklı olduğu için risk oranı da yüksektir.

2. Karma Fon
Karma fon ister A ister B olsun çeşitli sermaye piyasası araçlarından en az ikisini, her biri en az % 20 oranında olmak üzere içermek zorundadır.

3. Değişken Fon
Porföyünün içeriği itibariyle hiçbir sınırlamaya bağlı olmaksızın kurulup yönetilir. Hisse senedi ve hazine bonosu en sık kullanılan yatırım araçlarıdır.

4. Sektör Fonu
En az % 51'i, devamlı olarak belirli bir sektöre ait şirketlerin hisse senetlerinden oluşur. Fonun adı da ilgili sektörün adını alır. Örneğin; A Tipi ****l Sektör Fonu.

B Tipi yatırım fonu
Ağırlıklı olarak sabit getirili yatırım araçları kullanılır (hazine bonosu, repo gibi) Dolayısıyla A Tipi Fonlara göre daha az risk içerir. Doğal olarak getiri beklentisi de A Tipi Fona göre daha düşüktür.

A Tipi Fona göre daha kısa vadeli yatırım aracıdır. En çok kullanılan B Tipi Fonlar aşağıdaki gibidir.

1. Değişken Fon
Tıpkı A Tipi fonda olduğu gibi porföyünün içeriği hiçbir sınırlamaya bağlı değildir. Genelde %25 oranında hisse senedi %20 oranında hazine bonosu gibi oranlar kullanılır.

2. Likit Fon
Portföyünün tamamı vadesine 90 günden az kalmış sermaye piyasası araçlarından (repodan) oluşur.

3. Tahvil-Bono Fon
Portföyünün en az % 51'i, kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarından (hazine bonosu vs) oluşur.

Yatırım fonu seçerken gözönüne alınması gerekenler
Yatırım Fonu tercihi yapmadan önce değerlendirmeniz gereken bazı noktalar vardır.
1) Yatırım fonunu kurup yöneten kuruluşun sektördeki kuruluşlar içinde güvenilir yere sahip olup olmadığına bakın.
2) Seçtiğiniz kuruluş yatırım fonu yönetiminde tecrübeli olması avantajdır.
3) Yatırım fonunun getiri amaçlarının neler olduğunu öğrenin. Bu amaçların sizin yatırım amaçlarınıza uyup uymadığına karar verin.
4) Fonun geçmiş performansını inceleyin. Ne kadar kazandırıp ne kadar kaybettirmiş? Kararınızı buna göre verin.